Jednym z zaburzeń zachowania czworonogów jest lęk separacyjny u psa, który dotyka zwierzęta niezależnie od rasy. Co to jest lęk separacyjny u psa i jak sobie z nim radzić? I kiedy warto skorzystać z pomocy psiego behawiorysty?
Co to jest lęk separacyjny u psa?
Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że psy są społeczne. Bardzo szybko przywiązują się do członków rodziny. Z kolei osobniki, które żyją dziko, starają się dobierać w grupy.
Takie zjawisko obserwuje się m.in. w Afryce, Azji oraz w krajach południowej Europy. Kontakty z ludźmi czy innymi zwierzętami stanowią zaspokojenie ich podstawowych potrzeb, takich jak szczęście oraz budowanie poczucia bezpieczeństwa.
Przebywanie z grupą, a także przynależność do grupy jest dla futrzanego przyjaciela naturalne. Widać to w procesie szkolenia, nauki komend, gdzie zaufanie i poczucie bezpieczeństwa są kluczem do sukcesu.
Szczególnie gdy trening jest oparty na systemie nagród. Zwierzę musi w pełni ufać swojemu nauczycielowi, aby wziąć z jego ręki nagrodę – ulubiony przysmak. Zwierzak wychowywany i uczony są tak, aby czuł się przy członkach swojej rodziny bezpiecznie, nie miał się czego bać.
Niezwykle istotna jest również to, abyś nauczył czworonoga, że jest bezpieczny również wtedy, gdy znikniesz z jego pola widzenia lub nie ma Cię przy nim np. gdy jesteś w pracy. Niestety zdarza się, że poczucie bezpieczeństwa jest zachwiane.
Wtedy pojawia się lęk separacyjny, który stanowi problem nie tylko dla pupila, ale i opiekuna. Lęk separacyjny u psów to zaburzenie, definiowany jako zespół zachowa, które przejawiają się niepokojem wtedy, gdy czworonożny przyjaciel zostaje sam i jest oddzielony od osób, do których jest przywiązany.
Konsekwencją takiej sytuacji są negatywne zachowania, do których zalicza się m.in.:
- wokalizację, czyli szczekanie, ujadanie,
- załatwianie swoich potrzeb fizjologicznych w mieszkaniu, pomimo opanowania umiejętności czystości,
- zachowania destrukcyjne np. niszczenie mebli,
- samookaleczenia, wygryzanie sierści,
- zaburzenia snu,
- napięcie mięśni,
- brak skupienia,
- wzmożone śnienie się oraz oblizywanie,
- nadwrażliwość na ból,
- szybkie oraz płytkie zianie.
Przy lęku separacyjnym obserwuje się również pobudzenie psychoruchowe typ krążenia, przemieszczanie się, jak i inne działania, które są powtarzalne. Zwierzęta wykazują również tendencję do niszczenia rzeczy w mieszkaniu, np. gryzą meble, drapią drzwi.
Takie zachowania dotyczą nawet tych psów, które na co dzień są bardzo grzeczne. W przypadku, gdy odczuwanie niepokoju jest długotrwałe, mogą pojawić się problemy ze strony układu m.in. pokarmowego, odpornościowego.
Niepokój może prowadzić do biegunki, wymiotów, skrętu żołądka, uszkodzenia zębów, kufy oraz dziąseł, a także pojawienia się zmian w krtani czy migdałkach. Ze względu na to, że jest to dość częsty problem, uznawany jest za chorobę cywilizacyjną.
Model zachowania czworonoga, który cierpi na lęk separacyjny, wygląd następująco:
- Pojawienie się niepokoju.
- Niepokój przeradza się w panikę oraz przerażenie.
- W tym etapie niepokój przeobraża się w złość oraz frustracje.
- Następnie następuje chwilowa ulga.
Gdy właściciel wróci – wszystko jest ok. Jeśli nie, cały proce zaczyna się na nowo. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku powrotu opiekuna, pies znów czuje się bezpiecznie. Natomiast brak jego powrotu nie daje ponownego poczucia bezpieczeństwa, co prowadzi do powtórzenia schematu.
Jakie są powody lęku separacyjnego?
Nieprawidłowa socjalizacja lub jej brak
Lęk separacyjny u psów pojawia się przede wszystkim wskutek nieprawidłowej socjalizacji lub całkowitego jej braku. Skłonności do reakcji lękowych można zaobserwować już u pięciotygodniowego szczeniaka.
Lęk narasta do 12 tygodnia życia, dlatego w tym okresie bardzo ważne jest przeprowadzenie procesu socjalizacji i to we właściwy sposób. Zwierzę musi mieć zagwarantowany pozytywny kontakt zarówno z ludźmi, jak i innymi psami. Nie bez znaczenia jest poznanie środowiska o dużej ilości bodźców.
Zaburzenia relacji człowiek-zwierzę
Kolejnym powodem pojawienia się lęku separacyjnego są zaburzenia w relacji człowiek-zwierzę, które polegają na zbyt dużym przywiązaniem zwierzęcia do opiekuna oraz zbyt emocjonalnego podejścia do pupila.
Najczęściej dzieje się to w sytuacji, gdy za młodu wytworzył się wyjątkowa więź między opiekunem a futrzanym przyjacielem. Często zdarza się to wtedy, gdy szczeniak został zbyt szybko odebrany od matki albo był wychowywany bez niej.
Przemoc
Psy mogą cierpieć na lęk separacyjny ze względu na przemoc, którą stosowano wobec nich. To nierzadkie zjawisko, obserwowane bardzo często u psów ze schroniska z nieciekawą przeszłością.
Bite zwierzę straciło zaufanie do człowieka oraz poczucie bezpieczeństwa. W efekcie nie ufa innym, boi się, że inny człowiek również go skrzywdzi. Budzi to niepokój, co przeradza się w lęk separacyjny.
Za lęk separacyjny u psa odpowiadają również nagłe zmiany, takie jak przeprowadzka do nowego domu, pojawienie się nowego członka w rodzinie. Może być wywołany również chorobą. Prawdopodobnie o pojawieniu się niepokoju świadczy rasa.
Lęk separacyjny u psa – jak sobie z nim radzić?
Lęk separacyjny u psów wymaga podjęcia działań. W wielu przypadkach wystarczy wdrożenie odpowiednich ćwiczeń. Niekiedy jednak konieczne będzie skorzystanie z usług psiego behawiorysty, który przyjrzy się problemowi, znajdzie jego źródło i zastosuje odpowiednie działania, które mają na celu zniwelowanie niepokoju.
Bardzo dobrym sposobem, zalecanym przez psich behawiorystów, jest nagrywanie zachowań czworonoga przez opiekuna w trakcie jego nieobecności. Następnie materiał wideo należy wykorzystać podczas pracy terapeutycznej.
Behawiorysta dokładnie analizuje sygnały, jakie wysyła pis, aby jak najlepiej go zrozumieć, poznać istotę problemu. Dzięki filmikom można zaobserwować, jak pupil radzi sobie, gdy zostaje sam w domu, jak się porusza, na jak długo potrafi się uspokoić itd.
To niezwykle istotne, ponieważ właściciel nie widzi, co pies robi, gdy nie ma, a jedynie to, co zrobił, czyli np. pogryzione kapcie. Jednak nie wiadomo jak długo trwała złość, frustracja czy faza uspokojenia Każda z tych informacji jest na wagę złota i pomaga w ocenie zachowania psa, która stanowi podstawę do ułożenia planu pracy, a także jej trybu.
Warto mieć na uwadze, że u psów z lękiem separacyjnym niezwykle istotne jest trzymanie się harmonogramu dnia. Określone ą pory na posiłki, zabawę spacery. Do tego dochodzi organizacja aktywności czworonogowi w domu, jak i na dworze, co pozwala na rozładowanie energii oraz napięcia.
Bardzo ważny jest także trening niezależności oraz posłuszeństwa. Jako właściciel pupila musisz pamiętać o nagrodach, czyi pochwałach za posłuszeństwo. Taki proces wymaga od Ciebie zaangażowania oraz cierpliwości
Lęk separacyjny u psa – ćwiczenia
Lęk separacyjny u pa możesz zminimalizować poprzez ćwiczenia:
Aranżacja i stopniowanie izolacji
W ciągu dnia przebywaj w innym pokoju niż zwierzę. Zostawiaj go w innym pomieszczeniu, ale utrzymuj kontakt wzrokowy, aby czuł się bezpiecznie. Następnie zostaw go w domu na 10 min. Wyjdź w tym czasie np. do sklepu i wróć. Nich zwierzak wie, że zawsze wrócisz. Stopniowo wydłużaj czas.
Zaspokajaj potrzeby psa
I nie chodzi tylko podanie mu jedzenia, wody czy wyjcie na spacer. Czworonogi mają znacznie więcej potrzeb. Zagwarantuj im swobodne eksplorowanie, węszenie, a także kontakt z innymi psiakami. Brak zaspokojenia tych potrzeb może skutkować niepożądanymi zachowaniami, takimi jak wycie czy niszczenie różnych przedmiotów.
Jak to zrobić? Bynajmniej jeden spacer powinien trwać około 30 minut. W tym czasie pupil będzie mógł zbierać informacje z otoczenia, co działa na niego odprężająco oraz wyciszająco. Pamiętaj również o wspólnej zabawie na świeżym powietrzu.
Doskonale sprawdzi się tu nauka komend i sztuczek.
Weź ulubioną zabawkę futrzanego przyjaciela i rzucaj mu. Z kolei w domu wyznacz czas odpoczynku oraz czas zabawy i konsekwentnie się tego trzymaj. Pies musi wiedzieć, kiedy może spędzać czas na zabawie z Tobą, kiedy sam, a kiedy jest czas na spanie.