Nie ma najmniejszej wątpliwości, że psi węch jest zdecydowanie lepszy niż węch człowieka. To najważniejszy zmysł czworonogów, za pomocą którego poznają otaczający ich świat, a także się komunikują. Jakie funkcje pełni psi nos?
Węch psa – najważniejszy zmysł
Naukowcy badają węch psa od dawna. Według niektórych jest on czulszy ponad 40 razy od ludzkiego węchu. Inni zaś twierdzą, że aż ponad 100 tysięcy razy! Aby zrozumieć, jak ważny jest psi węch, warto uwzględnić podstawowe różnice pomiędzy nosem człowieka a futrzanego przyjaciela. Ludzie dysponują 5-6 milionami komórek węchowych. Natomiast czworonogi mają ich do 40 razy więcej w zależności od rasy.
Większość ma około 200 mln, jednakże u jamników jest ich około 125 mln, u foksterierów 147 mln, a u owczarka niemieckiego aż 225 mln! Funkcjonuje tu zasada, że im większa kufa, tym więcej komórek węchowych i lepszy węch. W efekcie psi nos posiada umiejętność odbierania zapachów niewyczuwalnych dla ludzi, a także potrafi odróżnić jedną woń od drugiej. Co ciekawe, węch psa rozróżnia 600 000 zapachów! Węch psa jest najlepiej rozwiniętym, a jednocześnie najważniejszym zmysłem. To właśnie za pomocą psiego węchu, dostarczane są do mózgu interpretacje otaczającego świata.
Psy przyswajają cząstki zapachowe za pomocą licznych szczelin oraz bruzd, które tworzą unikalny odcisk nosa. Psi nos można porównać do odcisku palca człowieka. Wielu opiekunów czworonożnych przyjaciół zastanawia się, dlaczego psi nos jest mokry. Okazuje się, że mokry nos pozwala jeszcze lepiej rozróżniać zapachy. Dzieje się tak, ponieważ gruczoły śluzowe produkują wydzielinę chłodzącą.
Niezależnie czy na dworze jest ciepło, czy zimno. Jej zadaniem jest rozpuszczenie związków chemicznych poszczególnych zapachów, co w efekcie ułatwia wyłapywanie pojedynczych woni. Następnie informacje na temat napotkanych zapachów, za pomocą połączeń nerwowych trafiają do mózgu . Jednak to nie wszystko. Pupile potrafią poruszać nozdrzami niezależnie od siebie. Dzięki temu wyłapują kierunek, z którego dochodzi zapach!
Psi węch – co potrafi?
Węch psa to naprawdę świetnie rozwinięty zmysł, który ludzie do dziś doceniają. Nie bez powodu do dziś czworonogi są doskonałymi ratownikami. Ponadto, doskonale sprawdzają się w tropieniu przestępców. Psi węch wykorzystuje się do identyfikacji zapachu, który traktowany jest jako poszlaka w śledztwie, a nawet i dowód w sądzie. W tym celu sporządzana jest tzw. konserwa zapachowa. Polega na tym, że na wszelkich przedmiotach, które mogły mieć bezpośredni kontakt ze sprawcą, kładzie się jałową gazę, będącą pochłaniaczem. następnie przykrywa się folią aluminiową, a następnie gaza umieszczana jest w słoiku.
Następnym krokiem jest sporządzenie tzw. konserwy porównawczej. W tym celu należy pobrać w podobny sposób zapach osoby podejrzanej. Analogiczne próby pobierane są od niewinnych osób, które nie są związane ze zdarzeniem. W ostatnim kroku pies ma do czynienia z zapachem z miejsca przestępstwa. Podaje mu się konserwy zapachowe, w tym woń osoby podejrzanej. W tym całym procesie najważniejsze jest to, aby przewodni psa nie miał pojęcia, która próbka jest podejrzanego, która nie, aby w żaden sposób nie sugerować odpowiedzi. Co ciekawe, pierwsza identyfikacja zapachu człowieka miała miejsce w okresie 319-272 p.n.e., gdy panował król Epir Pyrrus.
W tym okresie nieznani sprawcy zamordowali niewolnika, przy którego ciele wiernie czuwał pupil. Król wydał rozkaz, aby niewolnika pochować, zaś psa przyprowadzić do niego. Pewnego dnia król udał się na przegląd wojsk, biorąc ze sobą czworonożnego przyjaciela. Nagle pies zaatakował dwóch żołnierzy. Okazało się, że to oni zabili niewolnika.
Psi węch a służba wobec człowieka
Psi węch już od dawna doceniają ludzie. W związku z tym istnieją psy, które wykorzystywane są w służbie człowiekowi. Wyróżnia się:
1. Psy ratownicze – czworonogi przechodzą specjalne szkolenie, które pozwala im na realizację zadań z dziedziny ratownictwa. Dzieli się je m.in. na psy:
- poszukiwawcze – psy te poszukują ludzi po śladach. Wykorzystuje się je najczęściej do odnajdowania osób zaginionych. Należą do nich m.in. owczarki niemieckie, a także rasy myśliwskie tropowe,
- gruzowe – czworonogi są szkolone do odszukiwania ludzi w zawalonych budynkach np. w wyniku katastrofy budowlanej czy ataku terrorystycznego,
- lawinowe – psy te wyszkolono do poszukiwania ludzi, który zasypała lawina. Najczęściej są to rasy psów, takie jak: bernardyn długowłosy, bernardyn krótkowłosy, owczarek niemiecki, berneński pies pasterski, owczarek szkocki krótkowłosy, a także golden retriever,
- dowodne – są to psy wyszkolone do podejmowania współpracy z ratownikami w wodzie. Są to głównie nowofundlandy.
2. Psy policyjne – wykorzystywane są zarówno w służbie prewencyjnej, jak i kryminalnej. Są to m.in. psy:
- patrolowe – psy patrolują okolice razem z policjantem,
- tropiące – zadanie psa jest podążanie za zapachem np. osoby zaginionej,
- do wyszukiwania zapachów – takich jak narkotyki, ludzkie zwłoki w wodzie i na lądzie, materiały wybuchowych, ukryta gotówka,
- poszukiwawczo-ratownicze – wyszkolone psy lokalizują osoby zaginione,
- ratownicze do wykrywania osób żywych – wyszkolone do odnajdywania osób rannych w wyniku np. trzęsienia ziemi itd.
3. Psy straży granicznej – wyszkolone zwierzęta potrafią poszukiwać zapachy, takie jak zapach narkotyków, materiałów wybuchowych, pożywienia oraz wyrobów tytoniowych.
4. Psy w wojsku – psy wykorzystywane są do poszukiwania zapachów materiałów wybuchowych.
5. Psy w medycynie – od pewnego czasu trwają badania nad węchem psów w kwestii wykrywania raka. Według naukowców ze startupu BioScentDx, psy rasy beagle można wytresować w odróżnieniu próbek z krwią osób chorych na raka płuc od krwi zdrowych ludzi.
Rasy psów ratowniczych i ich węch
Ratownictwo charakteryzuje się pracą w ciężkich, często ekstremalnych warunkach. Z tego względu jest podział psów ratowniczych. Ponadto, do konkretnej specjalizacji wybiera się daną rasę psów. Najpopularniejsze rasy czworonogów, które przechodzą szkolenie w różnych dziedzinach ratownictwa to:
- owczarki niemieckiej – aż połowa psów w służbie ratowniczej to właśnie owczarki. Dzieje się tak, ponieważ czworonogi tej rasy wykazują ponadprzeciętną podatność na szkolenie. Doskonale sprawdzają się w ratownictwie gruzowym oraz terenowym,
- nowofundlandy -to idealni kandydaci, którzy pracują jako ratownicy wodni. Są tak potężne, że przyciągnięcie do brzegu tonącego, jak i dwutonowej łodzi, nie sprawia im problemu. Co więcej, ich palce połączone są błoną pławną, ułatwiającą pływanie,
- bernardyny – psy tej rasy doskonale sprawdzają się w ratownictwie górskim. Ze względu na grube i gęste futro, masę ciała wykorzystywane są jako psy lawinowe. Zarówno śnieg, jak i mróz nie jest im straszny. Ponadto, dzięki swojej sile, potrafią wydobyć człowieka, którego przykryła warstwa śniegu. Jako ratownik górski sprawdzą się także berneńskie psy pasterskie,
- border collie – to rasa, która uważana jest za jedną z najinteligentniejszych. Border collie to doskonały ratownik poszukiwawczy oraz gruzowy. Cechują się świetnymi umiejętnościami tropiącymi. Potrafią odnaleźć osoby zaginione, a także ofiary katastrof.
Węch psa myśliwskiego
Psi węch został doceniony już dawno temu. Przodkowie wykorzystywali węch psa do realizacji własnych celów. Na przestrzeni lat powstało wiele ras psów myśliwskich, które polowały na różne sposoby. Jednakże praca polegała przede wszystkim na wykorzystaniu zmysłu węchu. Czworonogi posługują się swoim zmysłem węchu na dwa sposoby, pracując:
- dolnym wiatrem – praca dolnym wiatrem polega na podążaniu tropem, który pozostawiono na podłożu. Posługują nim się przede wszystkim psy tropiące oraz gończe,
- górnym wiatrem – zwierzę podażą za zapachem, który utrzymuje się w powietrzu. Ten sposób wykorzystują głównie wyżły, gdy przeszukują pole. Co ciekawe, posiadają umiejętność tropienia również dolnym wiatrem, tak samo, jak i spaniele.
Powszechnie uznaje się, że najlepszy psi węch mają psy gończe, a wśród nich pies św. Huberta zwany bloodhound ( z angielskiego blood – krew, hound – pies gończy).
